ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਮੈਂ

ਟੈਕਨਲੌਜੀ ਦੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਲੇਖਕ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲੈਣ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਇਸ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਭਰਪੂਰ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਦੇ ਆਹਰ ਵਿਚ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਸੂਹ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਇਕ ਦਮ ਭੱਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾਉਣ ਲਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪੋ ਵਿਚ ਜੁੜਨ ਦਾ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਜ਼ਰੀਆ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਜਦ ਵੀ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਜਾਈਏ ਅੱਠ ਦਸ ਲੇਖਕ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਜਿੰਨੀਆਂ ਚਾਹੋ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਲਵੋ। ਪਰ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਕ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਸਕਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਉਠਾ ਰਹੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਕ ਦੂਜੇ ਵਲੋਂ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਵੀ ਸੁਣਿਆਂ ਹੈ ਕਿ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਉਹ ਡਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਈ ਚੈਟ ਹੀ ਨਾ ਕਰਨ ਲਗ ਪਵੇ। ਵੈਸੇ ਇਹ ਡਰ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸ ਵਕਤ ਜਦੋਂ ਮੁਹਰਿਓਂ ਬਹੁਤੀ ਵਾਕਫੀ ਵਾਲਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਚੈਟ ਕਰਨ ਵਿਚ ਝਿਜਕ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਦੇ ਦੋ ਸਿਰਨਾਵੇਂ ਹਨ, ਇਕ ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਤੇ ਇਕ 'ਅਦਾਰਾ ਸ਼ਬਦ' ਦਾ। ਮੈਂ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਖੋਹਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਜਾਣੂੰਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਮੇਰੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ ਹੀ ਹਨ ਪਰ ਓਪਰੇ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹੈਲੋ ਮੈਡਮ ਕਹਿ ਕੇ ਚੈਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਬਹੁਤੇ ਮਰਦ ਮੈਡਮਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਦੀਆਂ ਔਰਤ ਮੈਂਬਰਾਨ ਨੂੰ ਦੋਸਤੀਆਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ਆਉਂਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹਨ। ਮੈਂ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਕਿਸੇ ਬਹਿਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣੋਂ ਬਚਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਗੰਭੀਰ ਬਹਿਸ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਵਣ ਵਣ ਦੀ ਲਕੜੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਤਭੇਦ ਬਹੁਤੇ ਹਨ। ਬਹਿਸ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਲੈਵਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਨਾਸਤਕ ਜੇ ਕਿਸੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਬਹਿਸਣ ਲਗ ਪਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚੋਂ ਨਮੋਸ਼ੀ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ। ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਫੇਸ ਬੁੱਕ 'ਤੇ ਚਲ ਰਹੇ ਡਰਾਮੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਢੋਅ ਲਾ ਕੇ ਦੇਖਾਂ। ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਵੀ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਹਾਸੋ ਹੀਣੀਆਂ ਵੀ। ਕਈ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਦਵਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਹਸਾਂਦੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਇਕ ਬੀਬੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਅੰਨੀ ਸ਼ਰਧਾ ਲੈ ਕੇ ਭੁਗਤਦੀ ਹੈ। ਟਰੰਟੋ ਦਾ ਲੇਖਕ ਸੁਖਿੰਦਰ ਆਪਣਾ ਮਨ ਆਪਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹਲਕਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਅੰਗ ਕਰਦਾ ਕਰਦਾ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਦੂਰ ਜਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਮਾਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ ਹੈ, ਚੇਲਿਆਂ ਦਾ ਇਕ ਹਜ਼ੂਮ ਹੈ ਜੋ ਜੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਸਿਰ ਹਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਮਾਨ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਬਾ ਬਖਸ਼ਿੰਦਰ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਰਾ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ ਲਾਈਮ ਲਾਈਟ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਵਧਣ ਫੁੱਲਣ ਵਿਚ ਮੱਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਕਵੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਨਜ਼ਮਾਂ ਪੜਨ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਕਵੀ ਫੇਸ ਬੁੱਕ 'ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ਿਹਨੀ-ਅਯਾਸ਼ੀ ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਵਾਰ ਇਕ ਕਵੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਟਿੱਪਣੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਮੈਂ 'ਜ਼ਿਹਨੀ ਅਯਾਸ਼ੀ' ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤ ਦਿਤਾ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੀ ਕਵਿਤਾ ਵਾਚਦਿਆਂ ਦੇਖਣ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਕੁ ਨਾਂ ਹਨ ਜੋ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਪਿੱਠ ਖੁਰਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਕਵੀ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਵੀ ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਈਮੇਲ ਹੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਰਾਏ ਪੁੱਛਣ ਲਈ ਈਮੇਲ ਤੇ ਈਮੇਲ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਈਮੇਲਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਪੈਮ ਦਾ ਰਾਹ ਦਿਖਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕੀਤੀ ਗੱਲ ਦਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਕਈ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਰੋਅਬ ਨਾਲ ਹੁੰਘਾਰਾ ਮੰਗਦੇ ਹਨ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਦੋਸਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਡਿਲੀਟ ਕਰ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਈ ਕਈ ਸੌ ਦੋਸਤ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣ। ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਦੋਸਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵਾਂ ਜਾਂ ਜਿਸ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਮੇਰੇ ਲਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ। ਕਈ ਲੋਕ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਨੂੰ ਫਜ਼ੂਲ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਟੈਲੀ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਕਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਲੋਕ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਮੈਨੂੰ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਬੁਰੀ ਜਗਾਹ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ। ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਫੇਰਾ ਪਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਦੋਸਤਾਂ ਬਾਰੇ ਇਥੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਹਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਵਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਮਿੰਟ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਜਦ ਕੋਈ ਕੁਮਿੰਟ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਕੀ ਬੋਲੇ। ਜਿਹੜੇ ਜਬਰਦਸਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਮਿੰਟ ਦੇਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਏ ਨਾ ਦੇਣਾ ਵੀ ਇਕ ਰਾਏ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਦੋਸਤ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਫੇਸ ਬੁੱਕ ਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਸ ਦੇਵਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਇਧਰ ਓਧਰ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੌਚ ਕਰਦਾ।