ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ

ਲਿਖਦੇ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਵੀ ਵਾਪਰਦਾ ਤੇ ਲੇਖਕ ਵਪਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਕੋਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉੁਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਬਾਹਰੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਅਸੀਂ ਦੋਸਤ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਇਥੇ ਆ ਕੇ ਉਲਝ ਗਏ ਕਿ ਕੀ ਅਸੀਂ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਨਾ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਿਰਜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਸਬੰਧ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੋ ਅਸੀਂ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਕਿਤਿਓਂ ਨਾ ਕਿਤਿਓਂ ਆਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੋ ਸਾਇੰਸ ਫਿਕਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਵਾਪਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਵਖਰੀ ਕੈਟਾਗਰੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਜੋ ਭੂਤਾਂ ਪਰੇਤਾਂ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀ ਗਈ ਫਿਕਸ਼ਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਕੁਝ ਵਹਿਮੀ ਮਨਾਂ ਨਾਲ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਹੋਰ ਹੀ ਕੈਟਾਗਰੀ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹਰਗਿਜ਼ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਸਾਡਾ ਮਤਲਬ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸੱਚ ਤੋਂ ਸੀ। ਕੋਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ੂਨਯ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਭਾਵ ਕਿਤੇ ਕੁਝ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਆਵੇਗਾ। ਜੇ ਕੁਝ ਵਾਪਿਰਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਿਵੇਂ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇਕ ਸਵਾਲ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿਚ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਕਦੇ ਮੈਂ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਨਾ ਨਾਲ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਕਹਿ ਦਿਤਾ ਸੀ ਕਿ ਹਾਂ, ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ 'ਰਾਵਣ' ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। 'ਰਾਵਣ' ਕਹਾਣੀ ਮੈਂ ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਕ ਰਾਮ ਸੀ, ਇਕ ਸੀਤਾ ਤੇ ਇਕ ਦੋਸਤ। ਇਸੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਕਿਰਦਾਰ ਸੀਤਾ ਰਾਵਣ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਦਿਨ ਰਾਮ ਤੇ ਸੀਤਾ ਦੀ ਕਿਸੇ ਗੱਲੋਂ ਅਣਬਣ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਭਰੀ ਸੀਤਾ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋਸਤ ਦੀ ਪਨਾਹ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਥਿਤੀ ਅਜਿਹੀ ਉਪਜਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸਤ ਇਕੱਲਾ ਹੈ। ਮੌਕਾ ਦੇਖ ਕੇ ਦੋਸਤ ਸੀਤਾ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਆ ਵੜਦਾ ਹੈ। ਸੀਤਾ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਵਰਜਦੀ ਹੈ ਤੇ ਤਾਹਨਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸਤ ਉਸ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਾਹਨੇ ਨਾਲ ਦੋਸਤ ਦੀ ਅਣਖ ਜਾਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਰਾਮ ਸੀਤਾ ਦੇ ਸਬੰਧ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਸੀਤਾ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਰਾਵਣ ਕਹਿ ਕਿ ਛੇੜਨ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਦੋਸਤ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਰਾਵਣ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸੀਤਾ ਦਸਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਵਣ ਨੇ ਵੀ ਤਾਂ ਸੀਤਾ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਮੈਂ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਣਾ ਵਿਚੋਂ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਰਾਵਣ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਕਿਰਦਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਨੱਥਿੰਗ ਕਮਜ਼ ਫਰੌਮ ਨੋ ਵੇਅਰ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦਲੀਲ ਤੋਂ ਮੁਤਾਸਰ ਵੀ ਹੋਣ ਲਗਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ 'ਰਾਵਣ' ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਣ ਲਗੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸਾਂ ਕਿ ਇਹ ਨਿਰੋਲ ਕਲਪਣਾ ਵਿਚੋਂ ਆਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਹਦੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਗਿਆ। ਪੁਰਾਣੀ ਕਹਾਣੀ ਸੀ ਇਸ ਯਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲ਼ੀਆਂ ਵਿਚ ਦੀ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਪੈਣਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਚੇਤੇ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਜੋੜਾ ਮੇਰਾ ਦੋਸਤ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਅਕਸਰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਝਗੜਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਵਾਪਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਉਹ ਜੋੜਾ ਰਾਮ-ਸੀਤਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਰਾਵਣ।